Limited Şirket Hisse Devir Vaadi Sözleşmesi Nedir ?

 

Bilindiği gibi, Limited şirketlerde pay devirleri noter  huzurunda  Limited  şirket pay devir sözleşmesinin  düzenlenerek  taraflarca  imzalanması  ve noterce tasdiki mümkün bulunmaktadır. Daha sonra bu  sözleşmeler ticaret  sicile tescil ve ilan ile hüküm ifade etmektedir.  Diğer taraftan, söz konusu  sözleşmelerin birer nüshası  ilgili şirketin  bağlı olduğu vergi dairesine noter tarafından  yollanmaktadır. 

Hisse  devir sözleşmelerinin ticaret siciline tescil ve ilanından önce  bu durumun şirketin "pay defterine" işlenmesi ve yeni ortaklar tarafından ilgili  kurumlara bildirilmesi zorunludur. 

 

Çalışmamızın  başına dönersek, Limited şirket hisse devir vaadi sözleşmeleri de  noterden  düzenlenen  sözleşme niteliğindedir.  Uygulamada  çok sık  karşılaşılmayan bir durum olan   hisse devri vaadi senedi veya sözleşmesi yasal olarak mümkündür.  Bu konuda TTK'nun 520. maddesinin    son fıkrası amir hüküm durumundadır.  Söz konusu  hükme göre; "payın devri veya  devir vaadi hakkındaki  mukavele yazılı şekilde yapılmış  ve imzası  noterce tasdik ettirilmiş olmadıkça ilgililer arasında dahi, hüküm ifade etmez."

Limited şirketlerde, şirket hisse devir vaadi sözleşmesi  gereğince  devri vaad eden  pay sahibi  sahip olduğu  bu  pay veya payları belli bir bedel   mukabilinde  müstakbel alıcıya satmayı veya devretmeyi belli koşullar kapsamında  devri öngörülmektedir.  Limited şirket hisse devir vaadi sözleşmeleri mutlak surette  noter  huzurunda düzenlenme şeklinde  yapılmalıdır.  Sözleşmede  hisse devir vaadi sözleşmesi ibarelerinin bulunması, devri vaad eden taraf, devri kabul eden  taraf veya taraflar, vaad edilen devir bedeli, payların bedeli, şirketin unvanı, şirketin  sermayesi, şirketin  adresi, satış vaadi koşulları belirtilmelidir.(1)

Yasal düzenleme gereği limited şirket pay devirlerinin TTK md. 519 hükümleri uyarınca bu defter tutulmalı ve  tasdiki  mecburi olan defterler olup, bir kez tasdik ettirilerek bitesiye kadar kullanılabilecek defterlerdir.(2)

 

Limited şirketlerde paylar hakkında  bir pay defteri tutulması gereklidir. Bu defterde  ortakların isim ve soyadları ve pay miktarları gösterilmelidir. Ayrıca pay miktarlarından gerçekleştirilen ödemeler ile payların devir  ve intikali ile ilgili konularda varsa diğer değişikliklerde bu defterde mutlak surette gösterilmelidir.

Her takvim yılı başında  ticaret sicil memuruna, ortakların ad ve soyadlarını, her ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye miktarını ve buna mahsuben ödediği kısmı gösterir ve müdürler tarafından imzalanmış bir liste verilir. Son listenin tevdi tarihinden itibaren herhangi bir değişiklik olmamışsa liste verilmez. Yalnız bir değişiklik olmadığı dilekçe ile bildirilir.

Pay defterinin ve listelerin  kusurlu ve noksan tutulması veya verilen malumatın yanlış olması yüzünden husule gelecek zarardan, müdürler şahsen ve müteselsilen mesuldürler.

Limited şirketlerde payların intikali konusu devir veya  miras, karı-koca mallarının idaresi şeklinde iki bölümde değerlendirilmektedir.(3)

Bir payın devri limited şirket hakkında ancak şirkete yazılı bildirilmek ve pay defterine işlettirilmek koşulları ile ancak hüküm ifade etmektedir. Limited şirket pay devir konusunun  pay defterine yazılabilmesi için  ortaklardan en az 3/4'ünün işbu  pay devrine izin vermesi ve bunların esas sermayesinin  en az 3/4'üne sahip olmaları zorunludur. Öte yandan, ortağın  koymayı taahhüt ettiği sermaye,  ayın olduğu takdirde   bu payın  şirketin kuruluşunu takip eden  üç sene içerisinde bir başka gerçek veya tüzel kişiye devri olanaksızdır.  Limited şirket ana sözleşmesi payların devrini yasaklayıcı veya yukarıda belirtilen  koşullardan daha da ağır koşullar getireceği hükümler içerebilir. 

Limited şirket payının devri veya devir taahhüdü konularındaki sözleşmeler yazılı olarak yapılabilir ve  imzası noterce tasdik ettirilmiş olmadıkça  ilgililer arasında dahi  hüküm  ifade etmeyebilecektir.

  

Öte yandan, bir limited şirket payının  miras  sonucunda  veya  karı-koca mallarının idaresine ait  hususlar gereğince  elde edilebilmesi için, ortakların, iznine gerek bulunmamaktadır.  Limited şirket ana sözleşmesinde aksine bir madde varsa  ortaklar, limited şirket payını gerçek değer üzerinden  satın alacak, üçüncü bir şahsı göstermedikçe  izinden çekilemezler.  İlgililer izin için şirkete başvurduğu tarihten itibaren  30 gün içerisinde  üçüncü kişiler gösterilmediği takdirde  izin verilmiş olarak kabul edilecektir.(4)

Limited şirket pay defteri her yıl tasdike tabi defterlerden değildir. Açılış tasdikini  izleyen yıllardan sonra da defter, sayfaları bitene kadar kullanılabilir.  Ancak defterin sayfalarının dolmasından sonra tekrar bir ikinci defterin açılış tasdikinin yaptırılması  gerekmektedir.(5)

Limited şirkette pay devri, yazılı bir devir sözleşmesi ile yapılması zorunludur. Hisse  devir sözleşmesindeki imzaların notere tasdik ettirilmesi de ayrı bir zorunluluktur. Devir, bu şekil şartlarına uyulmadığı sürece geçerli değildir.  Devir sözleşmesinin şirkete karşı hüküm ifade etmesi için ayrıca şirkete bildirilmesi ve ortaklar kurulu tarafından devre muvafakat edilerek devrin pay defterine işlenmesi zorunludur. Noter tarafından  pay devir muvakelesinin bir nüshası şirketin  bağlı olduğu vergi dairesi müdürüne taahhütlü olarak yollanmaktadır.  Devrin pay defterine kaydedilebilmesi için ortaklar kurulu toplantısında, ortaklardan en az dörtte üçünün devre muvafakat etmesi ve bunların da esas sermayenin en az dörtte üçüne sahip olması gerekir. Ortaklar muvafakat edinceye kadar geçen sürede ve/veya ortaklar muvafakat vermedikleri takdirde, payı devralan kişi şirkete karşı ortak sıfatını elde edemez. Ortak sıfatı ancak pay defterine kayıtla  elde edilebilir.(6)

Limited şirketlerde payın kısmen veya tamamen bir üçüncü şahsa veya bir diğer ortağa devri, ana sözleşme değişikliğini gerektirmez. Ancak pay devrine muvafakat eden ve pay sahiplerini yeni durumu ile gösteren ortaklar kurulu kararının ticaret siciline tescili gerekmektedir. Tescil edilen bu hususun ilanı ise devir keyfiyetinin üçüncü şahıslara duyurulması bakımından önem taşımaktadır. Özellikle ortaklar yönünden vergi dairesi ile ilgili borç problemlerinde  vergi yargısı ödeme emri ile ilgili davalarda pay devrinin gazete ilanı konusuna önem vermektedir. Pay devri yapan ortağın şirketin vergi borçlarından  sorumluluğu ile ilgili tarihlerin belirlenmesinde Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ve ilanı önem taşımaktadır.(7)

Ayrıca, limited şirket ortakları tarafından her takvim yılının ocak ayı içerisinde ticaret sicil memuruna, ortakların ad ve soyadlarını, her ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye miktarını ve buna mahsuben ödediği kısmı gösterir ve müdürler tarafından imzalı bir liste verilmesi zorunludur. Son listenin verilmesinden sonra herhangi bir değişiklik olmamışsa, yeniden bir liste vermeye gerek yoktur. Bu durumda, ocak ayı içerisinde listede herhangi bir değişiklik olmadığını belirten bir dilekçenin verilmesi yeterlidir. 

Diğer taraftan, Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığına verilen bir yazıda(8) limited şirketlerde pay devri konusunda yeni bir açılım getirilmiş bulunmaktadır. Buna göre;

"Bu itibarla, limited şirket ortaklarının paylarının devri için ticaret sicilinde tescil ve ticaret gazetesinde ilan esas olmakla birlikte, tescil ve ilanın  yapılmaması halinde, devre ilişkin devir sözleşmesinin ve bu pay devrinin ortaklar kurulu kararıyla uygun bulunduğunun pay defterine kaydedilmiş olması halinde de pay devredilebilmektedir.

Diğer taraftan, TTK'nun 520. maddesinin 5. fıkrasında yer  alan "Payın devri veya devir vaadi hakkındaki mukavele yazılı şekilde yapılmış ve imzası  noterce tasdik ettirilmiş olmadıkça ilgililer arasında dahi, hüküm ifade etmez" hükmü vergi dairesine gönderilmesi üzerine sözleşmelerin şirketin tarh dosyasına konularak kamu alacaklarının takibinde göz önünde bulundurulması ve ayrıca devrin pay devrine  kaydedilip kaydedilmediğinin de  araştırılması gerekmektedir." 

Konu ile ilgili SGK tarafından bir şirkete yollanan yazıda da Limited şirketlerde hisse devri halinde SGK prim borcu için hissesini devreden   ortağa sorumluluğu konusunda açıklık getirmiştir.(9)  Buna göre, şirkette payını  devreden ortak  pay devrini noterden  tasdik ettirmek, ticaret  sicile tescil ettirmek ve bunu usulüne uygun olarak ticaret  sicil gazetesinde ilan  ettirmek ve bu durumu  şirketin pay defterine  kaydettirmek  zorunda olduğu vurgulanmıştır.

----------------

 

 

1- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi tarafından verilen  4.10.2004 gün ve E:2003/14178-K:2004/9285 sayılı kararda belirtildiği gibi "taraflar arasında düzenlenen  hisse devir vaadi sözleşmesi  TTK md. 520 maddesindeki şekil şartlarına uymaması nedeniyle geçersiz  olması gerekir." şeklinde karar verilmiştir.

2-  Bkz. TTK md.511 hükmü. Ayrıca bu konuda Danıştay 3. Dairesi  tarafından  verilen 20/2/2004 gün ve E:2002/662-K:2004/411 sayılı kararda; "TTK'nun 511. maddesinde, ortaklar ve müdürlerin ad, soyad, ikametgah ve tabiiyetleri ile ortakların koymatyı  taahhüt ettikleri sermaye miktarları  tescil ve ilan  olunacak  hususlar arasında sayılmıştır. Aynı  kanunun ticaret  sicili ve tescili düzenleyen kinci faslında yer alan 33. maddede,  tescil edilmiş hususlarda vuku bulacak her türlü değişikliğin  de tescil  olunacağı, 38 ve 39. maddelerinde ise ticaret payın devrine muvafakat  edip etmemek şirket genel  kuruluna ait bir yetkilidir. Bu itibarla şirket müdürleri, devrin şirkete bildirilmesi üzerine en  kısa sürede şirket genel  kurulunu toplantıya çağırarak toplantı  sonucuna göre "pay defterine" kaydetmek zorundadırlar. Genel kurulda alınan karara rağmen devir pay defterine kaydetmeyen müdür doğacak zararlardan sorumlu olacaktır."

3- Bkz. TTK md. 519-523

4- DOĞRUSÖZ Bumin, "Limited Şirketlerde Pay Devri", Referans Gazetesi, 29/01/2009

5- KUMKALE Rüknettin,  "Sermaye Şirketleri Rehberi", 3. Baskı, Alfa Yayınları, İstanbul 2000, s.106

6- SGK Genel Müdürlük yazısı.  16/6/2010 gün ve 9457827 sayılı yazıları.

7- ALPASLAN Mustafa - SAKAL Mustafa, "Vergi Hukuku Uygulaması", Cilt I, Ocak 2008, Grafmat Basım,  Pay Devri Yapan Eski Şirket Ortağına, Şirket Borcu Nedeniyle İhtiyati Haciz    Uygulanarak, Özel Otosuna , Özel Banka Hesaplarına Haciz Yürütülemez  -1,  s. 301. Ayrıntılı  araştırma için bkz. http://malihhukuk.blogspot.com adresinden ulaşabilirsiniz.

8- Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığına yolladığı 4.1.2007 gün ve B.07.1.GİB.0.05.71/7176-150  000124 sayılı yazıları.

9- 08.07.2010 gün ve 18755 sayılı  SGK Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü, İhtilaflı Prim İşleri ve  İcra Daire Başkanlığı yazıları.

 

Kaynak:  Av. Nazlı Gaye Alpaslan - https://www.hurses.com.tr

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Yorumları